Sezonun tam ortasında, altın yıl tartışmaları sürerken, yeni sezon oyunlarına her gün yenileri eklenirken, ödül mevsimi yaklaşırken, izlemek istediğimiz oyunlar için takvim hazırlarken, bir sonraki sezon için metin araştırmasına girmişken bir anda, hiç beklemediğimiz bir anda, hiç hazır olmadığımız bir anda ışıklar söndü, müzik sustu, replikler durdu, perdeler kapandı.
Çin’den başlayan fırtına tüm dünyaya hızla yayılırken ülkemizde ilk önlem 16 Mart günü yayınlanan ek genelgeyle kültür sanat hareketini süresiz durdurmak oldu. Haklı bir önlem olduğu su götürmez bir gerçek olmasına rağmen başka bir gerçekliğe hala önlemsiz ve çözümsüzüz. Ödeneksiz tiyatro bu fırtınada nasıl ayakta kalacak?
Birleşik Krallık, Almanya, Fransa ardı ardına sanat kurumlarına ve sanatçılara destek paketleri açıklarken ülkemizde Tiyatro Kooperatifi, Oyuncular Sendikası, Kadıköy Tiyatroları Platformu gibi oluşumlar ve bağımsız sanatçıların yaptığı toplantılar sonucu oluşturulan önerge, destek paketi hazırlığında olduğunu bildiğimiz Kültür Bakanlığı’na iletildi. En yakın zamanda bu paketin hazırlanıp açıklanması bekleniyor. Zira araya girecek olan yaz ayları da göz önüne alındığında, 7 ay perde kapatmak zorunda kalacak birçok kurumun hala ödemeye devam ettikleri kiralar, vergiler, çalışan maaşlarıyla varlığını sürdürebilmesi imkansız. Kurumların ve mekanların dışında 7 ay boyunca geliri sekteye uğrayan yüzlerce tiyatro emekçisi de bu karamsar tablonun bir diğer önemli parçası. Ne yazık ki bu süreçte yaşanan bütün bu olumsuzluklar yıllardır altını çizdiğimiz sağlam bir kültür politikamız olmamasının sonucu.
Sesin Resmi
Geçmiş oyunlar online platformlarda
Bu karanlık ve zor zamanlarda umudumuzu güçlü tutan, üretimi bir şekilde devam ettiren güzel şeyler de olmuyor değil. Hem dünyada, hem ülkemizde birçok kurum geçmiş oyunlarını online platformlardan seyircilere sunarken, yeni içerikler de üretilmeye başlandı.
“Tiyatrodayken hepimizin nabzı aynı anda yükselir ve alçalır. Duygulandığımızda, güldüğümüzde, ağladığımızda ya da içimizde daha ufak şeyler hissederken… Ve bazen tiyatroda hepimiz aynı odada olduğumuz için kalp ritmimiz senkronize hale gelir...” Bu sezon yönettiğim Sesin Resmi oyunundan Saye’nin replikleri bunlar. Elbette tiyatro gücünü o birlikten, nefes nefese olmaktan, bir odanın içinde bir hikayeye ortak tanıklık etmekten alıyor. Bir ekran karşısında oyun izlemek tiyatronun büyüsüyle kıyaslanamaz elbet ama bu zamanlarda tiyatro özlemimizi birazcık dindirir, zamanında kaçırdığımız işler hakkında bize fikir verir, dünya tiyatrosunda neler üretildiğini keşfetmemizi sağlar.
Hamlet
Shakespeare’s Globe'da Hamlet izleyin
Online platformlar ve yeni içerikler içinden takip ettiklerimden bir kısmını paylaşmak istiyorum. Bunlardan ilki, özellikle 1999’da efsane yönetmen Thomas Ostermeier’in genel sanat yönetmeni olmasıyla ünü dünyaya yayılan Schaubühne Tiyatrosu. Her gün geçmiş oyunlarından birini yayınlayan tiyatroya https://www.schaubuehne.de/de/seiten/online-spielplan.html sitesinden ulaşabilirsiniz.
Birleşik Krallığın da iki köklü büyük kurumu içeriklerini açmaya başladı. Bunlardan biri her perşembe yeni oyun yayınlayacak olan National Theatre, diğeri ise ilk olarak 19 Nisan’a kadar izlenebilecek Hamlet’iyle Shakespeare’s Globe tiyatrosu. İki tiyatronun da web sitelerinden ayrıntılara ulaşabilirsiniz.
Phoebe Waller Bridge’in çok sevdiğimiz dizisi Fleebag’in sahne versiyonu da Amazon ve Soho Tiyatrosu’nun online platformu On Demand’da yayınlanmaya hazırlanıyor. Hem de sağlık hizmetleri ve ekonomik olarak olumsuz etkilenen tiyatro çalışanları için bağış toplamak üzere hayat geçirilen bu projeyi merakla bekliyorum ben de.
Misssing
Gecko Tiyatrosu'nda Misssing'i kaçırmayın
Bu süreçte izlemekten en büyük keyif aldığım iş ise, uzaktan bakıp yaptıklarına hayranlık duyduğum ama canlı bir türlü izleme fırsatı bulamadığım Gecko Tiyatrosu’nun dünyanın birçok yerinde sergilenen ve büyük başarı kazanan Misssing adlı performansı oldu. Amit Lahav’ın sanat yönetmeni olduğu Gecko, bol ödüllü ve uluslararası beğeni toplayan bir fiziksel tiyatro oluşumu. Missing’i vimeo üzerinden SocialDistancing2020 şifresiyle izleyebilirsiniz.
Ülkemizde de birçok kurum geçmiş ürünlerini online olarak yayınlamaya başladı. Devlet Tiyatroları, Kocaeli Şehir Tiyatrosu, Nilüfer Belediyesi Kent Tiyatrosu, Mekan Artı, Galata Perform, Tiyatro Ak’la Kara benim keşfedebildiklerimden bazıları. İlerleyen günler için bu yönde hazırlık yapan birçok başka topluluk olduğu da kulağıma gelenlerden. Her kurumun internet siteleri ve sosyal medya hesaplarından daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Tiyatrolar.com sitesi bu ay yeni platformları tiyatrolartv’yi başlatacağını duyurdu. Altıdan Sonra Tiyatro’nun “HE-GO” VE BGST’nin “Zabel” oyunları bu platformdan yayınlanacak ilk oyunlar. Sosyal medyadan @tiyatrolartv’yi takip ederek bilgi alınabilir.
Pek sevdiğim, Bam İstanbul’un kurucusu, Sen İstanbul’dan Daha Güzelsin ve Kadercan’dan sonraki üretimlerini merakla beklediğim Murat Mahmutyazıcıoğlu ise kah kendi, kah arkadaşlarının yazdığı kısa metinlerle “Evde” serisi başlattı ve devam ettiriyor bu süreçte. Altı tanesi yayınlanan bu serinin devamını heyecanla bekliyorum. Bam İstanbul’un sosyal medya hesaplarından bu keyifli seriye ulaşabilirsiniz.
Gazete Müstehak ve Kumbaracı 50'den canlı sohbetler
Üretim, online tiyatro hareketleri dışında keyifli tiyatro sohbetleriyle de karantina günlerinde hayatımızda. Gazete Müstehak ve Kumbaracı 50 düzenli sürdürdükleri canlı sohbetleriyle bugünlerin ve geleceğin tiyatrosuna inşa malzemesi üretiyorlar. Sosyal medya hesaplarından ve youtube’dan bu keyifli sohbetler takip edilebilir.
Tüm meslektaşlarımın bu zor süreci sağlıkla ve en az yarayla atlatmasını umut ediyorum. Devletimizin bugünlerden ders çıkararak sağlıklı bir kültür politikası yaratacağını umut ediyorum. Desteksiz, ağır vergi yükleriyle boğuşarak inatla üretmeye devam eden tüm tiyatro emekçilerine bugünler geçtikten sonra seyircilerimizin daha sıkı sarılacağını umut ediyorum. Sahnelerde hikayelerimizi daha büyük bir coşkuyla anlatacağımız günlerin çabucak gelmesini umut ediyorum. Sevgiler!